CH

chabl g. -où cadwyn/rhaff (llong)

chabous g. -où anghydfod, anghydweld, cynnen, cweryl, ffrae, helynt, cwympo mas

chabousal be. cymhennu, cystwyo, dwrdio, rhoi pryd o dafod (i), rhoi pregeth (i), pregethu (wrth) (ffig.), termo

en em ch. cynhennu, cweryla, ffraeo, cwympo mas, ymgecru

chach g. gw. sach

chadenn b. -où cadwyn; dolen (gyswllt); sianel (deledu)

ch. pevar sianel pedwar, S4C

bez’ ez eus ur ch. wirion etre Breizh ha Bro-Gembre mae dolen gyswllt wirioneddol rhwng Llydaw a Chymru

chadennañ be. cadwyno, clymu wrth gadwyn; rhwymo

chafot g. où sgaffald; terra firma, daear gadarn, tir caled/sych

chag¹ a. llonydd (am ddŵr)

dour ch.¹ dŵr llonydd, marddwr/ merddwr

chag² g. dŵr llonydd, marddwr/merddwr

chagrin g. galar; gofid, trallod, tristwch, blinder, poen

chagrinañ be. galaru; gofidio, blino, poeni, pryderu / bod yn anesmwyth (ei feddwl/meddwl)

chakal g. -ed jacal

chakot gb. -où poced, cod(en)

chakotad gb. -où pocedaid, llond poced/cod(en)

chal¹ g. llanw

ch. ha dichal llanw a thrai

chal² g. gofid, pryder, anesmwythyd

bezañ e ch. da ober udb. bod yn daer am wneud rhth, bod yn benderfynol o wneud rhth

e ch. emañ da vont kuit mae’n benderfynol o fynd bant/ymaith/ i ffwrdd

bezañ e ch. gant ub./udb. blino/ gofidio/poeni/pryderu am rn/rth, cael ei fenu/menu gan rn/rth, bod yn ofidus/ bryderus/aflonydd/anesmwyth am/ ynghylch rhn/rhth

n’emaon ket e ch. gant se ’dwy’n blino/gofidio/poeni/pryderu dim am hynny, ’dwy’ i ddim yn poeni taten (bob) am hynny, ’dyw hynny’n menu dim arna’ i, ’dwy’n malio’r un ffeuen / un botwm corn am hynny

n’emaon ket e ch. da vont ’dwy’ i ddim yn awchu/ysu am fynd, ’dwy’ i ddim yn rhy awyddus/chwannog i fynd, ’dwy’ i ddim yn rhy daer am fynd

n’emaon ket e ch. o klask gouzout ’dwy’ i ddim ar dân o eisiau gwybod

chal³ g. -ioù siôl

chalañ be. blino, gofidio, pryderu, poeni, anesmwytho, achosi/perigalar/blinder/gofid/pryder/anesmwythyd

chalantiz b. anwesiad, carad, maldod, mwythau

ober ch. anwesu, canmol (â llaw), maldodan, tolach, rhoi carad/ mwythau (i), mwytho, gwneud ffws (o)

chalbot g. cart/cert

chalbotat be. carto, cario, cludo

chalboter g. -ien cartmon, carier, cludydd

chalet abf chalañ qv.

n’eo ket ch. gant kement-se ’dyw e/hi ddim yn blino/gofidio/poeni/ pryderu/malio dim (taten) am hynny, ’dyw hynny’n menu dim arno/arni, ’dydy o/hi’n malio yr un ffeuen / yr un botwm corn am hynny, ’does dim gwahaniaeth/ots o gwb(w)l ganddo fo / ganddi hi / gydag e / gyda hi am hynny; dŵr ar gef(e)n hwyad yw e (iddo fe / iddi hi)

chalm g. -où swyn, hud

chalmer g. -ien swynwr, dewin

chalmiñ be. cyfareddu, swyno, hudo

chaloni g. -ed canon (eglwysig)

chalotez torf. -enn b. sialóts ll. sialotsyn, sibwns ll. -yn, sibols ll. -yn

chalpat be. cipia; cyfarth

chalus a. blinderus, gofidus, pryderus, trallodus; cythryblus; diamynedd

champion g. -ed pencampwr, enillydd

chañch g. a be. gw cheñch

Chandelour g., Gouel ar Ch. Gŵyl Fair y Canhwyllau, Gŵyl Puredigaeth Mair, yr ail o Chwefror

Chann epb. Siân

chañs b. -où lwc, ffawd

ch. deomp/dimp d’ober kement-all da vloaz gyda lwc gallwn wneud yr un peth y flwyddyn nesa’, gobeithio y gallwn ni wneud hynny ymhen blwyddyn

ch. fall anlwc, anffawd

ch. vat dit/deoc'h! lwc dda i ti/chi! pob lwc!

c’h. vat en deus! mae e’n ffodus/lwcus! gwyn ei fyd!

dre chañs drwy lwc, yn ffodus

(ne)met ur ch. e ve(fe) heblaw am dipyn o lwc, heblaw bod ffawd o’m plaid /o’th blaid / o’i blaid / o’i phlaid o’n plaid / o’ch plaid / o’u plaid

nemet ur ch. e ve e weli anezhañ os na ddigwyddi di’i weld

ur ch. eo dit ’rwyt ti’n ffodus/lwcus

chañsoù campau, gorchestion

chañsañ be. digwydd

mar chañs dit os digwydd i ti, a bod digwydd i ti, a digwydd/hap dy fod

chañson b. -ioù cân, cerdd

chañsus a. ffodus, lwcus

chantele g. -où cangell

chanter g. -ioù iard (waith), safle adeiladu (tai, llongau)

ur ch. sevel tiez safle adeiladu/ codi/cwnnu tai

ur ch.-bigi iard longau

chao gb. -ioù ceffyl/asyn gwaith/gwedd; gwedd; cweryl, ffrae, cynhennu, cwympo mas; ffrwgwd, (y)sgarmes, ymgecru, ymryson; cynnwrf, helynt, mwstwr, stŵr, halibalŵ, randibŵ

ch. zo eno mae yna gynnwrf/helynt / gwympo mas yno, mae’n gythryblus yno

chaodouron g. -où crochan

chaok g. -où cnoad; cleber, lap, siarad gwag

ch. a zo diwar e benn / he fenn mae siarad/sôn amdano/amdani

lez da ch.! gad dy gleber/lap (ar laf.)! bydd (yn) dawel!

ne zeue kalz ch. dioutañ ’doedd dim llawer o gleber gydag e, ’doedd o ddim yn un am falu awyr

ne oa na ch. na stran a rae diouer diwar e benn / he fenn ’doedd dim pall/taw ar y siarad amdano/amdani, ’roedd tipyn o siarad/sôn amdano/ amdani

chaokadenn b. -où cnoad, brath(i)ad

chaokat be. cnoi, bwyta; dweud, yngan; mwngial/mwmian; clebran, baldorddi

ch. e c’herioù cnoi/bwyta’i eiriau

ch. e ivinoù cnoi’i ewinedd; (ffig.) gofidio, pryderu

ch. mizer dioddef cyni/tlodi, bod mewn angen, crafu byw

ch. un aval cnoi/bwyta afal

hep chom da ch. e c’henoù / he genoù yn blwmp ac yn blaen, heb bilo wyau (ffig.)

chaoser gb. -ioù cob, sarn; morglawdd; argae

chaoson g. (i)où sliper; hosan fach/fer, socen

chaosonioù en he zreid sliperi am/ar ei thraed

war solioù/solennoù e chaoson(i)où yn nhraed ei sanau

chaous g. -où saws; hylif, gwlybwr

chapalan g. -ed caplan

chapel b. -ioù capel (eglwysig); capel anwes

ch. wenn gw. gwenn

chapeled g. -où paderau

charigell a. ansad, sigledig, simsan

charigellañ be. gwegian, siglo, simsanu

charivari g. stŵr, mwstwr, twrw, cynnwrf, halibalŵ, randibŵ

charkuteri/charkutiri b. -où siop seigiau sawrus oer, siop amrywiol gigach oer

charl/jarl g. -où cynrhonyn

Charl(ez) epg. Siarl

charn b. -où celain, corff marw; (ar laf. yn ddifrïol) diawl , cythraul, bastard

charnoù vil! yr hen ddiawliaid felltith!

charre g. -où cludiad, cludiant; cyffro, berw; ffwdan, helynt, helbul, trafferth, trafô (ar laf.)

ch. zo gantañ mae e ar waith i gyd, ’all e ddim bod yn llonydd, ’dyw e ddim yn llonydd am eiliad; mae gwaith wrtho/gydag e

amañ ez eus ch.! mae ’na gyffro/le/ helynt/helbul yma! mae hi’n ger’ed yma (ar laf.)!

bale/bezañ/kerzhet war (ar) ch. cerdded â thraed chwarter i dri / â’r traed yn troi allan/mas / fel hwyaden

bezañ en e charreoù bod yn ei hwyliau da / mewn hwyl dda

kemer ch. gant ub. ymboeni â rhn, trafferthu ynghylch rhn, mynd i drafferth dros rn

ober ch. en-dro d’ub. seboni/llyo/ llyfu rhn (ffig.), gwneud ffws o rn, ymgreinio o flaen rhn, cowtowio/ ffalsio i rn

charreat be. carto, cario, cludo

charreter g. -ien cartmon, carier, cludydd

ar c’haerañ ch. a ziskar e garr mae’r calla’/gorau yn colli/methu weithiau, nid yw’r call ond call weithiau ( ond mae’r ffôl yn ffôl o hyd), ceir gwall ar y calla’, nid yw’r doeth ddoeth bob amser, ’does neb yn berffaith, nid oes cryf heb wendid; rhaid troi’r drol cyn bod yn wir gartmon

chas ll. ki qv.

n’emañ ket diwar ch. ar vro ’dyw e ddim yn frodor/enedigol/wreiddiol o’r ardal, nid un o’r fro yw e yn enedigol, dyn dŵad yw e / gwraig ddŵad yw hi, un o bant yw e/hi

ober ch. bihan (ar laf.) chwydu, cyfogi, taflu i fyny

stagañ ar ch. diwar-goust silzig sbrat i ddala macrel/samwn

chase g. -où hela; cwrs

chaseal be. hela, cwrso, erlid

chaseour g. -ien hel(i)wr

chastre g. -où trafferth, helbul, helynt, anhawster, rhwystr, poendod

ch. he deus gantañ mae’n cael trafferth gydag e, mae’n cael llaw drwm/drom gydag e / ganddo fo

chastreüs a. trafferthus, helbulus, anodd, annifyr, blin(derus), poenus

chatal ll. da, gwartheg; anifeiliaid ffarm/ fferm

ar ch. korn da corniog

chati g. trafferth, helbul, helynt, gofid, problem, anhawster

hep ch. ebet heb unrhyw drafferth/ofid o gwb(w)l, heb ddim anhawster yn y byd

che! ebych. hy!

ched g. -où daear (creadur), gwâl, ffau, lloches; cwt, cut, caban, sied; (ar laf.) llety, gwely

en e/he ch. (ffig.) bod ar ben ei ddigon, bod mewn hwyl dda (yn enwedig o ran iechyd)

n’emañ ket en e ch. (ffig.) ’dyw e ddim yn hwylus, mae e’n anhwylus/ ddi-hwyl, mae o’n bethma/gwla/giami

cheftalenn b. -où pot coffi

chekenn b. -où siec

ur ch. dibourvez siec ddiwerth

karned-chekennoù llyfr siec

chelp/chalp g. -où bilwg, cryman perthi

chelpenn b. -ed merch fachgennaidd/ wrywaidd, rhampen/rhompen, tomboi, cadi hogiau

cheñch¹ be. newid; cyfnewid

c’h. krenn e zoare / he doare (evit ar gwellañ) newid ei ffordd (er gwell) yn grwn/ llwyr, dod at ei goed/choed, troi dalen (ffig.), diwygio’i ffordd; cael diwygiad/tröedigaeth (ffig.)

ch. neudenn en e/he nadoz, ch. park/ tiretenn newid ymadrodd, newid pwnc/testun (siarad), troi’r sgwrs/stori, troi’r gath yn y badell (ffig.)

ch. tu newid och(o)r; newid cyfeiriad

ch. tu d’e borpant/chupenn (ffig.) newid ei got/gôt/och(o)r

cheñch² g. newid

ch. zo warnañ abaoe m’eo dimezet mae e wedi newid oddi ar iddo briodi

pebezh ch. war ur plac’h! dyna newid mewn merch!

ch.-dicheñch cyfnewidiol, anwadal, chwit-chwat, di-ddal, oriog, ansefydlog, yn newid yn barhaus

cheñchamant g. -où, cheñchamañchoù newid(iad)

ezhomm ’z eus a ch. mae eisiau/ angen newid

dre en em unaniñ e vimp gouest da zegas ch. er bed drwy uno gallwn newid y byd

peseurt ch. a zo digouezhet ennon en ur ober nebeut amzer dyna newid sy’ wedi digwydd yno’ i mewn amser byr

ur ch. bras newid mawr/aruthrol; chwyldro

ur ch. a zo un dra red rhaid wrth newid, mae newid yn hanfodol

cheñchamañchoù ar prizioù codiadau a gostyngiadau / amrywiadau mewn prisioedd

cheñchet abf. cheñch qv.

ch. krenn / penn-da-benn / penn-ouzh-p. an traoù mae pethau wedi newid yn grwn / yn llwyr / yn gyfan gwb(w)l; daeth tro ar fyd

an traoù o doa ch. tu ’roedd pethau / ’roedd yr amgylchiadau wedi newid

goude ’voe ch. penn d’ar vazh newidiwyd pethau’n llwyr wedyn

chentil a. addfwyn, mwyn, hynaws, tirion, tyner; dymunol; caredig

cherif g. -ed siryf; barnwr sirol

cherisañ be. anwylo, anwesu, maldodi

chervad b. -où gwledd, gloddest, ffest

ober ch. gwledda, gloddesta

chetu ebych. gw. setu

cheuc'h a. crand, chwaethus, urddasol; swanc; rhwysgfawr

chevr(-ruz) torf. -enn(-ruz) b. corgimych-iaid ll. corgimwch

chevrenn b. -ed merch ifanc bert/ddel, clatsien (ffig.), clegen, pis(h)yn, (ffig.)

chevret(es)a be. pysgota corgimwch

chevretez torf. -enn b. corgimychiaid ll. corgimwch

chevr-traezh torf. -enn-draezh b. berdys

chiboud(ig) g. -où ystumiau, clemau, seans

chom/ober/sevel ch.. (am anifail) codi coesau blaen, sefyll ar ei goesau ôl, beg(i)an; (ffig. am bobol) llyfu/llyo (tin), cynffonna, seboni, ymgreinio, cowtowio, ffalsio; maldodi, tolach

c’hoari ch. cael cyfathrach rywiol (ar laf.)

ne chom ket d’ober ch. d’an dud ’dyw e’n gwastraffu/bradu dim amser i/yn seboni’r bob(o)l, mae’n gwb(w)l ddi-lol/ddi-seremoni

chichant a. annwyl, dymunol, hawddgar, hoffus, hyfryd, hynaws, rhadlon, cyfeillgar

ch. evel heol miz Mae dymunol/ hawddgar/hyfryd fel haul mis Mai

un den ken dous ha ken ch. dyn mor addfwyn ac mor hawddgar/rhadlon

ur paotrig ch.-tre a oa deus outañ ivez ’roedd yn grwt bach annwyl iawn hefyd

chidouarn g., chidourenn b. -où crochan

chidouarnad g., chidourennad b. -où llawn/llond crochan

chif g. tristwch, galar, ing; dicter, dig, llid; sbeit

chifañ be. galaru; blino, gofidio, pryderu, poeni, tristáu, aflonyddu, anesmwytho

chifet abf chifañ qv. trallodus, gofidus, pryderus, aflonydd/anesmwyth (ei feddwl/meddwl); siomedig, wedi’i siomi

chifr g. gw. sifr

chigardiñ be. poeni, plag(i)o, pryfoc(i)o

chik¹ g. -où gên

chik²(ad) g., chikadenn b. -où joien (o dybaco)

chik³! ebych. hisht!

chikan g. -où anghydfod, cynnen, ffrae, cweryl

klask ch. ouzh ub. ceisio codi cynnen/ ffrae â rhn, ceisio tynnu bigít â rhn

ober ch. d’ub. cymhennu/cystwyo/dwrdio/termo rhn

chikanañ be. ceisio codi cynnen, chwilio am ffrae, tynnu bigít; cynhennu, ffraeo, cweryla, cwympo mas, ymgecru; chwilio am feiau, hollti blew (ffig.)

chikaner g. -ien un cynhenllyd/cecrus

chikanerezh g. cynhennu/cweryla/ ffraeo parhaus, cwympo mas diddiwedd; ffrae enbyd, cweryl cas

chikanus a. cecrus, cynhenllyd, ffraellyd, cwerylgar

chikardiñ be. gw chigardiñ

chikat¹ be. cnoi baco

chikat² be. plastro, rhoi cot (o blast(a)r; o wyngalch; o baent); pwynt(i)o (wal); jimo, pinc(i)o, ymbinc(i)o

ch. gant raz gwenn gwyngalchu

chikolodenn¹ b. -ed merch o G-Kastell-Paol

chikolodenn² b. -où penwisg merched Kastell-Paol

chikore g. sicori

chiletenn b. gw. jiletenn

chilgamm a. cloff

chilgammañ be. cloffi, clunhercan

chilpadeg b. -où cyfarth, cipial (llawer gyda’i gilydd)

chilpadenn b. -où cyfarthiad, cipial (unigol)

chilpat be. cyfarth (yn dreiddgar am ysbeidiau byr), cipial; difrïo; clecan, hel clecs; poeni, plag(i)o, pryfoc(i)o, tynnu coes

chimiañ be. gwrteithio â gwrtaith cemegol

chimik¹ a. cemegol; wedi'i fathu (am air), wedi’i bathu (iaith), ffug

chimik²(ez) torf. chimikenn b. matsis ll. matsien

chiminal gb. gw. seminal

Chin, ar Ch., Bro-Ch. e.lle. Tsieina gw. Sina

chinañ be. gwerthu o dŷ i dŷ / o ddrws i ddrws (yn enwedig am Sioni/Mari Winwns)

chink g. -où gên

chintrañ be. chwistrellu; tasgu

chintrerezh-dour b. chwistrell ddŵr

chipot g. cist, blwch, bocs; llestr bach ; sedd wrth y tân

ch.-holen cist halen a gedwid yng nghornel yr aelwyd

chipotal be. barnu, beirniadu, gweld beiau; bargeinio, dadlau (ynghylch pris rhth); petruso, meddwl ddwywaith, bod rhwng dau feddwl

chistr g. -où seidr

ch. dous seidr melys

choanenn b. -où torth fach gron o fara, coben

choaz¹ be. dewis, dethol

choaz² g. dewis, detholiad

ar ch. eus an dud hufen cymdeithas

da bep hini e choaz - askorn d’ar c’hi logod/pesked d’ar c’hazh llong i longwr a melin i felinydd, pawb at y peth y bo, pawb â’i ddiléit/ffansi; melys i bawb ei bleser

chobar g. truan, pŵr dáb, diniweityn, un gwirion

chod/chot b. gw. jod

chofeur g. -ien gyrrwr, sioffer

chokolad g. -où siocled; diod siocled

cholori gb. stŵr, mwstwr, twrw, randibŵ, halibalŵ

pebezh ch.! dyna stŵr/fwstwr/dwrw/ randibŵ/halibalŵ!

chom be. aros; sefyll; bod; dal (i fod); byw (mewn lle)

ch. a ra c’hoazh mae rhagor ar ôl (o hyd), mae peth yn dal ar ôl (eto)

ch. a-dreuz gant e hent (ffig.) methu dod i ben â’i fwriad/bwriad, methu â chyrraedd y nod

ch. a-sav, ch. pik/krenn sefyll yn stond

ch. bamet/estonet/estlammet/ sabatuet/sebezhet/souezet synnu, rhyfeddu, bod yn syn/syfrdan

ch. bev goroesi, aros yn fyw, cadw’n fyw

ch. bouc’h/dilavar aros/bod yn fud, methu ag yngan gair, methu dweud dim, methu (ag) ateb

ch. da zilerc’hiañ aros/oedi ar ôl pawb arall / y lleill

ch. divrall sefyll yn gadarn/ddi-syfl/ddi-sigl/ddiysgog/dd-ildio

ch. evel maen ar c’hleuz peidio â symud o gwb(w)l, bod yn ddi-syfl, aros yn hollol lonydd

ch. fur/peoc’h/reizh/sioul/trankil bod yn dawel/ddistaw, bod yn fachgen da / yn ferch dda, bihafio/byhafio ei hun(an)

ch. fur/peoc’h/reizh/sioul/trankil! bydd (yn) dawel/ddistaw! bydd yn fachgen da / yn ferch dda! bihafia/ byhafia dy hun(an)!

ch. pell bod yn hir; byw ymhell; para’n hir

ch. pell oc’h ober udb. bod yn hir yn gwneud rhth

ch. plac’h-yaouank-kozh aros yn hen ferch / yn ferch weddw

ch. war da dreuz(i)où! cadw di allan/mas ohoni! cadw di dy drwyn allan/mas! paid ti (â) busnesan! meind(i)a di dy fusnes!

an dud a chomo er gêr n’o devo netra y ci a gerddo a gaiff (asgwrn i’w bilo), nid â yr hwn a erys yn y pant fyth dros y bryn, egni a lwydd

hep ch. da dortañ/varc’hata heb oedi dim, yn ddiymdroi, ar unwaith, yn syth bin

ne ch. ket ken/c’hoazh ’does dim ar ôl, ’does dim rhagor/ychwaneg

n’emaomp ket da ch. war an douar-mañ dros dro ’rydym/’rydyn/’rŷm/’rŷn ni ar y ddaear ’ma / yn yr hen fyd ’ma

petra a ch. da ober? beth sydd i’w wneud eto? beth sydd (ar ôl) heb ei wneud?

unan a ch. pell diouzh an dud un anghymdeithasol, cymysgwr gwael, un annibynnol

chomadenn b. -où arhosiad

chopin g. -où (hen fesur) hanner lit(e)r, c. peint

beg ch. yfwr mawr, tancwr, meddwyn

chopinad g. -où hanner lit(e)r; gwydraid, c. peint; diferyn, llymaid (o ddiod feddwol)

hennezh a gav mat e ch. mae’n hoff o’i beint / o godi’i fys bach (ffig.)

chopinat(a) be. llymeit(i)an, yfed ger’ed, tanco, bod ar y dablen, slotian, codi’r bys bach (ffig.); meddwi

(ar) chotorell b. -où y dwymyn doben, clwy’r pennau

chou ('ta)! ebych. shŵ! (i gwrso/ymlid creaduriaid)

ken prim ha lavaret ch. d’ar yar ar/mewn amrantiad, mewn chwincad/ clipad

ober ch. d’ar merc’hed (ar laf.) cwrso merched

chouadenn b. -où sgrech; gwaedd, bloedd (i ymlid adar, ayyb.)

choual be. gweiddi, bloeddio (i ymlid adar, ayyb.)

chouan(t) g. -ed brenhinwr Llydewig adeg y Chwyldro Ffrengig, adweithiwr

chouchenn b. medd

chouk¹ adf wedi’i stwff(i)o’n llawn, yn llawn i’r ymylon, dan ei sang; och(o)r yn och(o)r, yn dynn yn ei gilydd, yn agos iawn at ei gilydd

daou di ch.-ha-ch. dau dŷ och(o)r yn och(o)r / yn dynn yn ei gilydd

chouk² g. -où gwegil; gwar, rhan ucha'r cef(e)n

e ch. e gil ar ei war/wegil

kreñv e ch. cefnog, cyfoethog, goludog

ch.-(an-)troad cef(e)n/mwnwgl troed

ch.-ar-votez cef(e)n/mwnwgl esgid

ch.-e-benn/-he-fenn tin dros ei ben / ei phen

ober lamm-ch.-e-benn / lamm-ch.-he-fenn neidio tin-dros-ben; mynd dwmbwl-dambal

choukad g. -où ergyd ar war / ar gef(e)n; ergyd; baich/llwyth ar gef(e)n

chouk(enn)añ be. llwytho, gwthio i (mewn i), stwff(i)o, llanw'n dynn, gorlenwi; gor-fwyta, claddu/llarpio/ llimpro/llowcio/sglaffio/stwff(i)o/ haffio bwyd, stwff(i)o’i hunan; ysgwyddo, codi/cwnnu ar ei gef(e)n/chef(e)n / ar ei (h)ysgwyddau/sgwyddau; crymu, cwmanu, crwmpo, gwarro, gwargamu, gwargrymu; eistedd; rhoi

chouk ’ta buan! bacha/bagla/gwadna hi’n glou! hegla hi’n gyflym! cer/dos o ’ma ar unwaith!

choukata be. ysgwyddo, cario/llwyth ar ei gef(e)n/chef(e)n

chouket abf choukañ qv.

ar c’hi a oa ch. war e gil ’roedd y ci yn eistedd ar ei ben ôl

choukennañ be. gwarro, crwmpo, cwmanu, gwargamu

choukouk : ober ch. (iaith plentyn) cysgu bei (iaith plentyn)

choul a. clyd, diddos

choupañ/choupata be. codi/cwnnu (yn uchel) yn ei freichiau/breichiau

chouradenn b. -où anwesiad, carad

chourañ be. anwesu, anwylo, caru (yn gorfforol), maldodi, tolach

chourch a. effro

chourek a. cwsg, cysglyd, difywyd

chourig g. anwesiad

ober ch. anwesu, anwylo, maldodan, tolach, mwytho, rhoi carad (i)

chourik g. gwich(iad)

chourikal be. gwichal/gwich(i)an; rhincian

chouroù: ober ch. anwesu, anwylo, maldodan, tolach, mwytho; canmol (ci)

chuchal be. snwff(i)an; cardota

chuchual be. tin-droi, sefyll(i)an, segura, gwagswmera, loetran, ymdroi

chuchuiñ be sibrwd

chuchumuchu g. sibrwd, sisial

chuchumuchu adf yn dawel, yn sibrwd/sisial

chufere g. medd

chug g. -où sudd

ch.-frouezh sudd ffrwyth

chugal be. gwasgu (ffrwyth; gwaed)

chugañ be. sugno

chugell/chugenn b. -où gw. chutell

chugon g. sudd, sug, nodd

chugonus a. yn llawn sudd

chumenn b. -où ewyn

chumenniñ be. ewynnu

chupenn b. -où siaced, cot fach; cot/côt (creadur)

cheñch tu d’e ch., treiñ e ch. troi’i got (ffig.), newid ei och(o)r

lavaret udb. d’e/he ch.dweud rhth wrtho’i/ wrthi’i hun(an), dweud rhth o dan ei (h)ana(d)l / yn ei (d)dwrn / yn ei (i)lawes

pikañ/broudañ/peñseliat ch. ub. difrïo/difenwi/dilorni/diarhebu/pardduo rhn

tomm ’oa bet d’e ch.! cafodd ddihangfa wyrthiol, bu bron â’i chael hi! bu ond y dim / o fewn dim / o fewn trwch blewyn / o fewn trwch asgell gwybedyn iddo’i dal hi! cael a cael oedd hi iddo fe!

chut(ig) g., chutell/chutenn b. -où teth(en) (o wneuthuriad dyn), dymi, diti; lolipop

chutal be. sugno